Πλατφόρμες όπως η Temu και η Shein έχουν πλέον εδραιωθεί για τα καλά στις αγορές της ΕΕ, σαρώνοντας τον ανταγωνισμό με τιμές που συχνά αγγίζουν τα όρια του εξευτελισμού.
Η επέλασή τους δεν έχει αλλάξει απλώς τις καταναλωτικές συνήθειες. Έχει γονατίσει εκατομμύρια μικρομεσαίους επιχειρηματίες, οι οποίοι αδυνατούν να ανταπεξέλθουν σε έναν αγώνα που μοιάζει εκ των πραγμάτων άνισος. Καθώς οι παραγγελίες από αυτές τις πλατφόρμες πολλαπλασιάζονται και οι επιχειρήσεις παλεύουν για επιβίωση, το φαινόμενο λαμβάνει διαστάσεις που ξεπερνούν το εμπορικό επίπεδο, θέτοντας κρίσιμα ζητήματα για το μέλλον της ευρωπαϊκής αγοράς.
«Ναι» σε δασμούς μικρών δεμάτων από κινεζικούς γίγαντες
Στο πλαίσιο αυτό, οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδωσαν χθες το πράσινο φως για την κατάργηση της απαλλαγής από δασμούς στα μικροδέματα αξίας κάτω των 150 ευρώ που εισάγονται στην Ευρώπη.
Η απόφαση αυτή σηματοδοτεί στροφή στη στάση των Βρυξελλών απέναντι στη μαζική ροή προϊόντων χαμηλού κόστους κυρίως από την Κίνα, τα οποία κατακλύζουν την ευρωπαϊκή αγορά μέσω πλατφορμών όπως η Temu και η Shein, συχνά χωρίς να πληρούν τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
ΕΕ: Σοκ από τους κινδύνους που κρύβουν προϊόντα από Shein και Temu -Προειδοποιεί ο επίτροπος Δικαιοσύνης
Σημειώνεται ότι η Κομισιόν είχε προτείνει το μέτρο ήδη από τον Φεβρουάριο, με αρχικό ορίζοντα εφαρμογής τα μέσα του 2028, στο πλαίσιο μιας συνολικής μεταρρύθμισης της τελωνειακής ένωσης που θα εναρμονίσει διαδικασίες και δεδομένα μεταξύ των κρατών-μελών. Ωστόσο, η πίεση από τις ίδιες τις χώρες της ΕΕ και την Επιτροπή οδήγησε στην απόφαση να επισπευσθεί σημαντικά η διαδικασία: το νέο καθεστώς δασμολόγησης αναμένεται πλέον να τεθεί σε ισχύ ήδη από το πρώτο τρίμηνο του 2026, μέσω ενός μεταβατικού συστήματος που θα εγκριθεί επισήμως στο επερχόμενο Ecofin στις 12 Δεκεμβρίου.
Υπέρ του εν λόγω μέτρου έχει ταχθεί και η Ελλάδα, όπως ανακοίνωσε χθες προσερχόμενος στη σύνοδο του Ecofin στις Βρυξέλλες ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης.
Παράλληλα με τους δασμούς, προβλέπεται και η επιβολή εξόδων διεκπεραίωσης για κάθε μικροδέμα που εισέρχεται στην ΕΕ. Αν και το ακριβές ποσό δεν έχει οριστικοποιηθεί, οι Βρυξέλλες έχουν εισηγηθεί χρέωση 2 ευρώ ανά δέμα, ένα μέτρο που αναμένεται να εφαρμοστεί προς τα τέλη του 2026.
Πώς Shein, Temu και άλλες πλατφόρμες «εθίζουν» την Ευρώπη
Σύμφωνα με όσα αναφέρουν οι Γκασάν Πολ Γιακούμπ (Αναπληρωτής Καθηγητής Καινοτομίας και Στρατηγικής στο EDHEC Business School) και Λουίκ Πλε (Καθηγητής και Διευθυντής Παιδαγωγικού Έργου στο IÉSEG School of Management), σε άρθρο τους στον ιστότοπο The Conversation, η επιρροή αυτών των πλατφορμών στην Ευρώπη δεν είναι απλώς οικονομική. Είναι ψυχολογική, τεχνολογική και ηθική.
Αλγόριθμοι που καθοδηγούν τη συμπεριφορά
Οι δύο ερευνητές εξηγούν ότι η εντυπωσιακή αύξηση της απήχησης πλατφορμών, όπως η Temu και η Shein, δεν οφείλεται μόνο στις χαμηλές τιμές. Ο πραγματικός μοχλός είναι η βαθιά αλγοριθμική μηχανική που αξιοποιεί τα δεδομένα των χρηστών σε πρωτοφανή κλίμακα. Όπως εξηγούν, οι πλατφόρμες χρησιμοποιούν εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης για να αναλύουν συνεχώς τη συμπεριφορά των επισκεπτών τους, να προβλέπουν ποιος είναι πιθανό να αγοράσει και να παρουσιάζουν σε κάθε χρήστη μια πλήρως εξατομικευμένη εμπειρία.
Αυτή η υπερεξατομίκευση, όπως τονίζουν οι Γιακούμπ και Πλε, δεν είναι ουδέτερη. Στόχος της είναι να «δημιουργεί ανάγκες πριν ακόμη υπάρξουν», ενισχύοντας αισθήματα έλλειψης, επείγοντος και φόβου απώλειας. Ο χρήστης παρασύρεται σε έναν φαύλο κύκλο προτάσεων που προσαρμόζονται σε πραγματικό χρόνο με βάση κάθε του κλικ.
Η παιγνιοποίηση ως εργαλείο εξάρτησης
Μία ακόμη πρακτική που επηρεάζει βαθιά την ευρωπαϊκή αγορά είναι η ενσωμάτωση μηχανισμών παιχνιδιού. Τροχοί τύχης, αντίστροφες μετρήσεις, εικονικά δώρα και πόντοι επιβράβευσης δημιουργούν ένα περιβάλλον που θυμίζει εφαρμογή τυχερών παιχνιδιών αντί για πλατφόρμα αγορών. Όπως επισημαίνουν οι δύο επιστήμονες, τέτοιοι μηχανισμοί δεν αξιοποιούνται απλώς για να διασκεδάσουν τον χρήστη. Αξιοποιούνται για να τον κρατήσουν «κολλημένο» στην εφαρμογή και να ενισχύσουν τα χημικά μοτίβα ανταμοιβής του εγκεφάλου, πολλές φορές χωρίς ο χρήστης να αντιλαμβάνεται την επίδραση που έχουν επάνω του.
«Κάθε χρήστης βλέπει έναν άλλο κόσμο»
Οι συγγραφείς αναφέρουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη επιτρέπει σε αυτές τις εταιρείες να παρακολουθούν τόσο τα δικά τους κανάλια όσο και τις γενικότερες τάσεις στο διαδίκτυο, από αναζητήσεις μέχρι social media. Το αποτέλεσμα είναι ότι κάθε πελάτης βλέπει ουσιαστικά ένα διαφορετικό ηλεκτρονικό κατάστημα, απόλυτα προσαρμοσμένο στον χαρακτήρα του.
Φοράει κανείς παρορμητικά χρώματα; Θα δει περισσότερα τολμηρά σχέδια. Αποφεύγει τις υψηλές τιμές; Θα του εμφανιστούν πιο έντονες εκπτώσεις. Η πλατφόρμα «μαθαίνει» και αντιδρά με τρόπο που μεγιστοποιεί την πιθανότητα αγοράς.
