Ηπρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ Government at a Glance 2025 (19.6.2025) είναι αποκαλυπτική: η Ελλάδα δεν περιλαμβάνεται καν στον Δείκτη Ψηφιακής Διακυβέρνησης, λόγω έλλειψης επαρκών, συγκρίσιμων και τεκμηριωμένων στοιχείων. Η απουσία αυτή δεν είναι τεχνικό ζήτημα. Είναι ενδεικτικό της θεσμικής αδιαφάνειας και της έλλειψης λογοδοσίας. Ένα κράτος που δεν μπορεί καν να μετρηθεί, δεν μπορεί και να μετασχηματιστεί. Και αυτή η θεσμική απουσία είναι βαθιά πολιτική.
Κι όμως, η κυβέρνηση προβάλλει το αφήγημα του «ψηφιακού μετασχηματισμού», επικαλούμενη τα 7 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης και την Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού. Πού είναι όμως οι δείκτες αποτελεσματικότητας, οι δείκτες διαλειτουργικότητας, οι πραγματικοί ωφελούμενοι;
Έξι χρόνια ΝΔ και τα στοιχεία δείχνουν αποτυχία – όχι πρόοδο.
Το πρόβλημα είναι διαρθρωτικό και βαθύτερο, όπως τεκμηριώνεται και στις ευρωπαϊκές εκθέσεις:
Προβλέψεις του δείκτη DESI 2025: Στόχοι που απομακρύνονται
Ο δείκτης DESI για το 2025 αποτυπώνει όχι μόνο την παρούσα κατάσταση, αλλά και τη στοχοθεσία της ΕΕ για το 2030. Σε τέσσερις κρίσιμους άξονες, η Ελλάδα δεν βρίσκεται απλώς πίσω αλλά απομακρύνεται και από τον στόχο του 2030:
- Στις ψηφιακές δεξιότητες, η χώρα βρίσκεται στο 52,4%, έναντι στόχου 80% έως το 2030.
- Στον επιχειρηματικό μετασχηματισμό, μόλις 43,3% των ΜΜΕ έχουν ενσωματώσει βασικές ψηφιακές τεχνολογίες έναντι στόχου 90%.
- Στις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες, η πρόσβαση παραμένει περιορισμένη, με χαμηλό ποσοστό πραγματικής χρήσης.
- Το ψηφιακό χάσμα περιφέρειας – αστικών κέντρων και κοινωνικών ομάδων μεγαλώνει αντί να μειώνεται.
Οι στόχοι είναι ευρωπαϊκοί. Η υστέρηση είναι ελληνική. Και αυτό δεν οφείλεται σε τεχνική αδυναμία. Είναι αποτέλεσμα πολιτικής αστοχίας και έλλειψης στρατηγικής.
Η έκθεση “Digitalisation in Europe – 2025”: Καθρέφτης του αόρατου κράτους
Τα ευρήματα της έκθεσης της Eurostat επιβεβαιώνουν την πολυεπίπεδη υστέρηση της Ελλάδας, όχι μόνο σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ, αλλά και σε σχέση με τα θεμελιώδη κριτήρια ισότητας και λειτουργικής διακυβέρνησης:
- Η Ελλάδα κατατάσσεται 25η στους 27 στην κατηγορία «Ψηφιακές Δημόσιες Υπηρεσίες».
- Στην τεχνητή νοημοσύνη, η χρήση από τις επιχειρήσεις φτάνει μόλις το 9,8% (ΕΕ: 13,5%).
- Μόνο 23,6% των ελληνικών επιχειρήσεων χρησιμοποιούν cloud computing (ΕΕ: 45,3%).
- Η κυβερνοασφάλεια είναι ελλιπής: μόλις 72% των επιχειρήσεων εφαρμόζουν βασικά μέτρα προστασίας, έναντι 93% στην ΕΕ.
- Το πιο ανησυχητικό εύρημα όμως είναι ότι μόνο το 31% των νέων 16–24 ετών χρησιμοποιούν ηλεκτρονικές υπηρεσίες του Δημοσίου – ένα πλήγμα για τη «νέα γενιά της ψηφιακής εποχής».
Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνουν πως δεν μιλάμε για τεχνολογική υστέρηση, αλλά για θεσμική και πολιτική αποτυχία. Οι πολίτες και οι επιχειρήσεις μένουν πίσω, γιατί το κράτος επιλέγει να προβάλλεται αντί να μετασχηματίζεται.
Ευρυζωνική κάλυψη: Το ακριβοπληρωμένο έλλειμμα υποδομών
Ωστόσο, η τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Digital Decade 2024: Broadband Coverage in Europe 2023» αποκαλύπτει και μια ακόμη πιο κρίσιμη διάσταση: Τι είναι αυτό που το πληρώνουμε τόσο ακριβά και είναι και αργό;
Η Ελλάδα εμφανίζεται με σημαντικές υστερήσεις σε όλες τις σύγχρονες τεχνολογίες ευρυζωνικής πρόσβασης, αποδεικνύοντας ότι η ψηφιακή πρόοδος είναι περισσότερο επικοινωνιακή, παρά τεχνολογική:
- Οπτικές Ίνες (FTTP): Η συνολική κάλυψη φτάνει μόλις το 38,4% (ΕΕ: 64%) ενώ στις αγροτικές περιοχές είναι 0% (ΕΕ: 52,8%) – το απόλυτο ψηφιακό χάσμα.
- 5G: Η συνολική κάλυψη αγγίζει το 98,1%, αλλά η χρήση της κρίσιμης ζώνης 3.4–3.8 GHz – που εξασφαλίζει τις υψηλές ταχύτητες – είναι μόλις 58,8% συνολικά και 6,2% στις αγροτικές περιοχές.
- DOCSIS (καλωδιακή πρόσβαση): Η Ελλάδα δεν διαθέτει καθόλου υποδομές, τη στιγμή που η ΕΕ χρησιμοποιεί ευρέως την τεχνολογία (41,1% για DOCSIS 3.0 και 33,6% για 3.1).
- FWA (Fixed Wireless Access): Η κάλυψη στην Ελλάδα είναι ανύπαρκτη (0%), ενώ στην ΕΕ ανέρχεται στο 68,5% – ιδιαίτερα σημαντική για δυσπρόσιτες περιοχές.
- DSL: Παραμένει η κυρίαρχη τεχνολογία (96%), παρά το γεγονός ότι θεωρείται παρωχημένη και ανεπαρκής για τις σύγχρονες απαιτήσεις. Η αντικατάστασή της καθυστερεί, με ευθύνη τόσο των παρόχων όσο και της πολιτείας.
Τα τελευταία χρόνια έγιναν ορισμένα βασικά βήματα στον τομέα της ψηφιακής εξυπηρέτησης, όπως η δημιουργία του gov.gr. Πρόκειται για πρόοδο που στηρίχθηκε σε θεσμικές και τεχνικές υποδομές που σχεδιάστηκαν από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ — όπως το TAXIS, η Διαύγεια και η ηλεκτρονική συνταγογράφηση — και επιταχύνθηκε λόγω της πανδημίας, όχι στο πλαίσιο ενός συνολικού εθνικού στρατηγικού σχεδίου.
Ωστόσο, δεν συνοδεύτηκε από απλοποίηση ή ανασχεδιασμό των διαδικασιών. Αντίθετα, με την πολλαπλή δημιουργία επικαλυπτόμενων ψηφιακών πλατφορμών, συχνά υψηλού κόστους, διαμορφώθηκε μια νέα μορφή ψηφιακής γραφειοκρατίας: πολύπλοκες διαδικασίες, χωρίς ενιαία λογική, χωρίς ουσιαστική συμμετοχή, χωρίς αξιολόγηση και λογοδοσία.
Αυτό είναι το ψηφιακό τοπίο πίσω από τα “success stories”. Ένα πολυδιαφημισμένο ψηφιακό περιτύλιγμα που καλύπτει την έλλειψη στρατηγικής και θεσμικού βάθους. Μια στρατηγική που δεν βασίστηκε σε ενιαίο σχέδιο και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, αλλά σε αποσπασματικές παρεμβάσεις, χωρίς θεσμική συνέχεια.
Σε μια χώρα με διαρθρωτικά ελλείμματα και έντονη ψηφιακή υστέρηση — όπως τεκμηριώνεται από τους ευρωπαϊκούς δείκτες — δεν αρκούν βήματα. Χρειάζονται άλματα.
Όχι άλλη ψηφιακή βιτρίνα – Ώρα για ένα νέο παράδειγμα
Το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής δεν προτείνει «μία ακόμη εφαρμογή». Προτείνει μία νέα πολιτική κατεύθυνση. Έναν ψηφιακό μετασχηματισμό με επίκεντρο τον πολίτη και τις ανάγκες του μια δίκαιη ψηφιακή κοινωνία.
Ο νέος ψηφιακός δημόσιος τομέας οφείλει να στηρίζεται σε έξι πυλώνες:
1. Καθολική πρόσβαση και ψηφιακή ισότητα
- Καθολική εκπαίδευση σε βασικές ψηφιακές δεξιότητες, με προτεραιότητα σε ευάλωτες ομάδες, ανέργους, ηλικιωμένους, νέους, περιφέρεια και μικρές επιχειρήσεις.
- Εθνική στρατηγική κατάρτισης και δια βίου μάθησης, σε συνεργασία με σχολεία, ΚΕΠ, βιβλιοθήκες και δομές κοινωνικής πολιτικής, για τη μείωση του ψηφιακού χάσματος σε κάθε γωνιά της χώρας.
2. Διαύγεια για όλους & λογοδοσία σε πραγματικό χρόνο
- Καθιέρωση Ενιαίου Μητρώου Ψηφιακών Έργων με KPIs και APIs ανοικτών δεδομένων.
- Υποχρεωτική ανάρτηση όλων των συμβάσεων, προκηρύξεων και παραδοτέων. Καμία εξαίρεση φορέα από την δημοσιότητα στην Διαύγεια – ένταξη και των πάσης φύσεως υπεργολάβων στην δημοσιότητα
- Η Ανοιχτή Διακυβέρνηση είναι θεμελιώδης πολιτική αρχή: κάθε σύστημα, κάθε λογισμικό, κάθε απόφαση, πρέπει να σχεδιάζεται με γνώμονα τη δημοσιότητα, την προσβασιμότητα και την επαναχρησιμοποίηση. Το ανοικτό λογισμικό, τα ελεύθερα δεδομένα και η συμμετοχική λογοδοσία αποτελούν προϋποθέσεις για ένα πραγματικά ψηφιακό δημόσιο συμφέρον.
3. Διαλειτουργικότητα και προσβασιμότητα για όλους
- Ενιαία αρχιτεκτονική δεδομένων και πλατφορμών στο Δημόσιο.
- Όλες οι υπηρεσίες διαθέσιμες από ένα σημείο, χωρίς επανάληψη εγγράφων και ταλαιπωρία.
4. Τεχνολογική κυριαρχία και ανεξαρτησία του κράτους
- Διαχωρισμός μεταξύ μίσθωσης και αγοράς ψηφιακών υπηρεσιών.
- Προτεραιότητα στο ανοικτό λογισμικό και στις λύσεις με δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης.
5. Κυβερνοασφάλεια και προστασία δεδομένων ως υποχρέωση
- Υποχρεωτικά πρότυπα ασφαλείας για επιχειρήσεις και Δημόσιο.
- Στελέχωση κρίσιμων τομέων του Δημοσίου με εξειδικευμένο προσωπικό Πληροφορικής, Κυβερνοασφάλειας και Ανάλυσης Δεδομένων.
- Διαρκής επιμόρφωση των υπαλλήλων σε θέματα ψηφιακής διοίκησης, προστασίας δεδομένων και τεχνολογιών AI. Ενίσχυση των ελεγκτικών αρχών και της ψηφιακής ανθεκτικότητας του Δημοσίου.
6. Συμμετοχική Ψηφιακή Δημοκρατία & ενίσχυση καινοτομίας
- Πλατφόρμες συμμετοχής των πολιτών σε τοπικές αποφάσεις, διαβουλεύσεις, ελέγχους.
- Στήριξη ελληνικών τεχνολογικών ΜμΕ και ρήτρες μεταφοράς τεχνογνωσίας στα έργα του Δημοσίου.
- Όχι απλή μετάβαση υπηρεσιών στο διαδίκτυο, αλλά επανασχεδίαση των διαδικασιών με γνώμονα την απλοποίηση, την αποτελεσματικότητα και τη πρόσβαση για όλους.
- Η αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) δεν μπορεί να εξαντλείται σε εξαγγελίες. Απαιτεί εθνική στρατηγική, θεσμικό πλαίσιο και αρχές δεοντολογίας, με επίκεντρο τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και τα δικαιώματα του πολίτη. Δεν αρκούν οι εντυπώσεις – απαιτούνται κανόνες, εγγυήσεις και μετρήσιμα οφέλη για την κοινωνία.
Δεν περιγράφουμε “ψηφιακές ευκολίες”. Αλλά σχεδιάζουμε την θεσμική επανεκκίνηση με κανόνες, ισοτιμία, στρατηγική. Ένα νέο ψηφιακό παράδειγμα. Για το τέλος της ψηφιακής αδιαφάνειας και της εξάρτησης.
Η Ελλάδα δεν μετριέται στον ΟΟΣΑ.
Η Ελλάδα υστερεί στην Ε.Ε.
Η κυβέρνηση δεν απαντά με θεσμούς – απαντά με διαφημίσεις.
Οι πολίτες δεν εξυπηρετούνται – υπομένουν.
Οι επιχειρήσεις δεν ενισχύονται – αυτοσχεδιάζουν.
Το Δημόσιο δεν μετασχηματίζεται – αναθέτει.
Το ψηφιακό κράτος της ΝΔ είναι παρόν στα σποτ, αλλά απών από τη ζωή των πολιτών και τους ευρωπαϊκούς δείκτες.
Το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής δεν συμβιβάζεται με τη διαχείριση της στασιμότητας. Προτείνει ένα νέο ψηφιακό συμβόλαιο: με λογοδοσία, συμμετοχή, ισότιμη πρόσβαση για όλους, μια δίκαιη ψηφιακή κοινωνία.
Γιατί τελικά, δεν είναι θέμα τεχνολογίας. Είναι θέμα πολιτικής βούλησης.
Και στο ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής, με την ηγεσία του Νίκου Ανδρουλάκη, έχουμε την γνώση, τα πρόσωπα, το σχέδιο και τη βούληση να ανατρέψουμε το παλιό και να χτίσουμε το νέο ψηφιακό παράδειγμα της χώρας.
Ο Γιάννης Πάζιος είναι Γραμματέας Τομέα Ψηφιακής Πολιτικής & Δικτύων – Μέλος Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής
