Ένα συνταξιοδοτικό τοπίο γεμάτο αντιθέσεις αποκαλύπτουν τα στοιχεία της έκθεσης «Ήλιος» για τον Σεπτέμβριο. Παρά τις συνεχείς μεταρρυθμίσεις της τελευταίας δεκαετίας, οι οικονομικές ανισότητες μεταξύ των συνταξιούχων όχι μόνο επιμένουν αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις γίνονται ακόμη πιο έντονες. Η πλειονότητα των δικαιούχων εξακολουθεί να κινείται σε χαμηλά επίπεδα εισοδήματος, την ώρα που μικρότερα, συγκεκριμένα τμήματα του συστήματος παραμένουν σε σαφώς ανώτερη κλίμακα παροχών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε το newsbeast.gr, περισσότεροι από 1,14 εκατομμύρια συνταξιούχοι γήρατος λαμβάνουν κάτω από 1.000 ευρώ, ενώ περίπου 803 χιλιάδες ξεπερνούν αυτό το όριο, κυρίως στην κατηγορία 1.000–1.500 ευρώ. Αξιοσημείωτο είναι ότι τα χαμηλότερα ποσά αφορούν κατά κανόνα όσους αποχώρησαν από την αγορά εργασίας μετά την εφαρμογή των νέων κανόνων υπολογισμού της ανταποδοτικής σύνταξης, αλλαγές που συμπίεσαν αισθητά τα τελικά ποσά.
Η ψαλίδα ανάμεσα σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα παραμένει μεγάλη. Η μέση κύρια σύνταξη για τους πρώην ασφαλισμένους του ΙΚΑ διαμορφώνεται στα 770,23 ευρώ, ενώ στους συνταξιούχους του Δημοσίου φτάνει τα 1.359,55 ευρώ. Η διαφορά αυτή —43%— δεν αποτελεί συγκυριακό φαινόμενο, αλλά σταθερή τάση των τελευταίων ετών. Την ίδια στιγμή, οι ανασφάλιστοι υπερήλικες του ΟΠΕΚΑ λαμβάνουν κατά μέσο όρο 357,61 ευρώ, ενώ στην κορυφή των αποδοχών συναντώνται οι συνταξιούχοι της Τράπεζας της Ελλάδος με περίπου 1.950 ευρώ.
Ο καθηγητής Αλέξης Μητρόπουλος, πρόεδρος της ΕΝΥΠΕΚΚ, επισημαίνει ότι ο συνδυασμός χαμηλών μισθών στα χρόνια των μνημονίων και του τρόπου υπολογισμού της σύνταξης με βάση το σύνολο του εργασιακού βίου δημιούργησε μια νέα γενιά συνταξιούχων με σημαντικά χαμηλότερες απολαβές. Όπως αναφέρει, ο νόμος του 2020 διατήρησε τη συγκεκριμένη φιλοσοφία, η οποία —σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΝΥΠΕΚΚ— θα οδηγήσει σε περαιτέρω συρρίκνωση των νέων συντάξεων μετά το 2028. Ειδικά στον ιδιωτικό τομέα, οι μελλοντικές κύριες συντάξεις προβλέπεται να κυμαίνονται γύρω στα 700–800 ευρώ. Συμπληρωματικό βάρος ασκεί η ταχεία διάδοση της μερικής απασχόλησης, οι χαμηλές αμοιβές μεγάλου μέρους του εργατικού δυναμικού και η επιλογή της συντριπτικής πλειονότητας των ελεύθερων επαγγελματιών να πληρώνει εισφορές στη χαμηλότερη κλάση.
Τα στοιχεία του μήνα
Τον Σεπτέμβριο καταβλήθηκαν συνολικά 4.708.355 συντάξεις —κύριες, επικουρικές και μερίσματα— με συνολική μηνιαία δαπάνη περίπου 2,76 δισ. ευρώ. Ο συνολικός αριθμός των συνταξιούχων της χώρας αγγίζει τους 2.517.412.
Η ηλικιακή κατανομή δείχνει ότι:
- Το 25,72% είναι άνω των 81 ετών,
- Το 35,92% βρίσκεται μεταξύ 71–80 ετών,
- Το 35,36% μεταξύ 51–70,
- Ενώ μόλις το 1,4% αφορά πολύ νεαρές ηλικίες (κυρίως λόγω σύνταξης από θάνατο).
Οι ηλικίες 61–70 παραμένουν εκείνες με τις υψηλότερες μέσες απολαβές.
Στο κομμάτι των αναδρομικών:
- 89,9 εκατ. ευρώ αφορούσαν νέες οριστικές αποφάσεις,
- 14,45 εκατ. ευρώ τροποποιητικές,
- Και περίπου 77,5 χιλιάδες ευρώ προσωρινές.
Παρά την πολυετή προσπάθεια ενοποίησης και εξορθολογισμού του ασφαλιστικού, τα δεδομένα δείχνουν ότι η ανισότητα μεταξύ των συνταξιούχων όχι μόνο δεν έχει εξαλειφθεί, αλλά τείνει να παγιωθεί σε νέα επίπεδα. Με τις προβλέψεις για τις μελλοντικές συντάξεις να υποδεικνύουν περαιτέρω μειώσεις, το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα εισέρχεται σε μια περίοδο όπου η οικονομική ανισορροπία μεταξύ «παλιών» και «νέων» συνταξιούχων αναμένεται να αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της επόμενης δεκαετίας.
