Υπάρχουν στιγμές που ένας τόπος παύει να είναι απλώς γεωγραφία και γίνεται συναίσθημα.
Για εμάς τους Μεσσήνιους, η 26η Νοεμβρίου δεν είναι μια ακόμη επέτειος.
Είναι η ημέρα που τιμούμε το δέντρο που μας μεγάλωσε, που διαμόρφωσε χαρακτήρες και έγραψε ιστορία: την ελιά.
Σε μια «κουκίδα» στον χάρτη, η Μεσσηνία χάρισε στον κόσμο δύο προϊόντα-σύμβολα:
Τη Μαύρη Βασίλισσα – Ελιά Καλαμών
Η ελιά που κουβαλά στο όνομά της έναν ολόκληρο τόπο, που ταξιδεύει τη Μεσσηνία σε κάθε ήπειρο και έχει γίνει παγκόσμιο σημείο αναφοράς στη γαστρονομία – μια ελιά που δεν αποτελεί απλώς ποικιλία, αλλά συνιστά ταυτότητα.
Τον Πράσινο Χρυσό – Το ελαιόλαδο από ποικιλία Κορωνέικη
Η κορωνέικη ποικιλία, γεννημένη στη Νοτιοανατολική Πυλία και την ιστορική Κορώνη, έδωσε στον κόσμο ένα από τα ποιοτικότερα ελαιόλαδα του πλανήτη.
Από τη Μαύρη Βασίλισσα και τον Πράσινο Χρυσό γεννήθηκαν δύο ΠΟΠ προϊόντα με παγκόσμια εμβέλεια — η Ελιά Καλαμάτας ΠΟΠ & το ελαιόλαδο ΠΟΠ Καλαμάτα, προϊόντα που δεν είναι μόνο διατροφικά αγαθά, αλλά η ίδια η απόσταξη της μεσσηνιακής φύσης σε έναν καρπό και μια σταγόνα.
Και όλα αυτά από έναν τόπο που απέδειξε ότι η ποιότητα μπορεί να γίνει διεθνές αφήγημα.
Όσοι είχαν την τύχη να μεγαλώσουν εδώ ξέρουν ότι η ελιά δεν είναι καλλιέργεια.
Είναι οικογενειακή ιστορία.
Είναι φωνές στο λιοτρίβι, πρωινά στα χωράφια, το πρώτο κλαδευτήρι που τους έδωσαν.
Είναι η μνήμη του τόπου μας, γραμμένη σε κορμούς που άντεξαν αιώνες.
Γι’ αυτό και η σχέση με την ελιά είναι βαθιά, σχεδόν υπαρξιακή.
Η επιστήμη επιβεβαιώνει αυτό που οι Μεσσήνιοι ζούμε καθημερινά.
• 9,5 τόνοι CO₂ απορροφούνται ανά εκτάριο ετησίως.
• Οι ελαιώνες λειτουργούν ως φυσικά φράγματα κατά της διάβρωσης.
• Η Μεσογειακή Διατροφή, αναγνωρισμένη από την UNESCO ως Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά, έχει ως θεμέλιό της τον «πράσινο χρυσό» – το ελαιόλαδο.
• Η Καλαμών και η Κορωνέικη έχουν μοναδικό DNA που ξεχωρίζει διεθνώς.
Ωστόσο υπάρχουν και οι σύγχρονες προκλήσεις που απαιτούν σχέδιο:
• κλιματική κρίση,
• ασθένειες και παράσιτα (δάκος, γλοιοσπόριο, Xylella),
• έλλειψη εργατών γης,
• δημογραφική συρρίκνωση,
• υψηλά κόστη παραγωγής,
• απουσία εθνικού ελαιοκομικού σχεδίου,
• εξαγωγή χύμα προϊόντων που στερεί υπεραξία από τον τόπο.
Αυτά δεν είναι «απλή πραγματικότητα». Είναι πολιτική πρόκληση.
Η Ελλάδα χρειάζεται επιτέλους μια εθνική στρατηγική για την ελιά που:
• προστατεύει τις ποικιλίες μας,
• ενισχύει τις επώνυμες εξαγωγές,
• στηρίζει & εκπαιδεύει τους παραγωγούς,
• εκσυγχρονίζει τους συνεταιρισμούς,
• επενδύει στην έρευνα και την ποιότητα,
• κρατά την υπεραξία στον τόπο,
• δίνει κίνητρα για να επιστρέψει ζωή στην ύπαιθρο.
Η Μεσσηνία έχει το δικαίωμα –και την υποχρέωση– να πρωταγωνιστήσει σε αυτό το σχέδιο.
«Όπου ρίζωσε η ελιά, εκεί άνθισε ο πολιτισμός»
Και στη Μεσσηνία ρίζωσε βαθιά.
Εκεί που η φύση, η παράδοση και η επιστήμη συναντούν την ταυτότητα και την προοπτική.
Εκεί που γεννήθηκαν δύο παγκόσμιες ποικιλίες και δύο ΠΟΠ προϊόντα.
Εκεί που η γαστρονομία έγινε πολιτισμός.
Εκεί που το συναίσθημα συναντά τη γνώση — και η πολιτική οφείλει να υπηρετήσει το μέλλον.
Η «Μάνα Ελιά Καλαμών» — η απόδειξη της συνέχειας
Στην Καλαμάτα στέκεται ένα δέντρο 1.700 ετών.
Η «Μάνα Ελιά Καλαμών».
Διατηρητέο μνημείο της φύσης.
Ζωντανός σύνδεσμος ανάμεσα σε παρελθόν, παρόν και μέλλον.
Ένα δέντρο που βλέπει 17 αιώνες ιστορίας, μαρτυρώντας τι σημαίνει αντοχή, ρίζες και ταυτότητα.
Όπως αυτή η ελιά, έτσι και ο τόπος μας έχει αντοχή.
Έχει όμως και μέλλον — αν επιλέξουμε να το σχεδιάσουμε.
Γιάννης Πάζιος
Αγροτικός Συνεταιρισμός “Ένωση Μεσσηνίας”
Διευθυντής
