Σάββατο 13 Σεπτεμβρίου 1986. Ήταν ένα γλυκό φθινοπωρινό βράδυ όταν ο εγκέλαδος έπληξε την πόλη της Καλαμάτας, αφήνοντας πίσω του 20 νεκρούς, πάνω από 300 τραυματίες και ανυπολόγιστες υλικές καταστροφές, καθιστώντας ακατάλληλα προς κατοίκηση 7 στα 10 κτίρια της μεσσηνιακής πρωτεύουσας.
Στις 8:21 μ.μ. μια ισχυρή δόνηση συγκλόνισε τους κατοίκους της Καλαμάτας. Ο σεισμός των 6,2 Ρίχτερ κράτησε αρκετά δευτερόλεπτα, χρόνος αρκετός να προκαλέσει ανεπανόρθωτες ζημιές στα περισσότερα κτίρια.
Με το που σταμάτησε χιλιάδες κάτοικοι της πόλης βγήκαν έντρομοι στους δρόμους. Για ώρες επικρατούσε πανδαιμόνιο. Δρόμοι και πλατείες είχαν πλημμυρίσει από κόσμο, ενώ οι δρόμοι της πόλης ήταν μποτιλιαρισμένοι από εκατοντάδες αυτοκίνητα που προσπαθούσαν να απομακρυνθούν προς τις γύρω περιοχές.
Τις πρώτες ώρες μετά τον σεισμό η Καλαμάταβυθίζεται στο σκοτάδι από τη διακοπή ρεύματος, ενώ κομμένο είναι και το νερό. Όσοι είχαν θέα στο βουνό Καλάθι αφηγούνταν -με μεγάλη δόση υπερβολής, είναι αλήθεια, ότι το είδαν ναανασηκώνεται. Τέτοιο ήταν το τράνταγμα από το σεισμό.
Λίγο πριν το χτύπημα του εγκέλαδου αρκετοί ήταν εκείνοι που βρίσκονταν στο λιμάνι για τα εγκαίνια της ακτοπλοϊκής σύνδεσης Καλαμάτας- Κρήτης. Το πλοίο που βρισκόταν στο λιμάνι για τα εγκαίνια της ακτοπλοϊκής γραμμής θα μετατράπηκε σε χώρο φιλοξενίας των σεισμοπαθών μέχρι να φτάσουν κοντέινερ και σκηνές.
Το χωριό Ελαιοχώρι καταστρέφεται ολοσχερώς ενώ αρκετά από τα γύρω χωριά δεν θα μπορούν να κατοικηθούν για καιρό. Ο σεισμός προκάλεσε κατολισθήσεις και μεγάλοι βράχοι αποκολλήθηκαν από τον Ταΰγετο με αποτέλεσμα κάποιοι να πέσουν στο Εθνικό δίκτυο Σπάρτης-Καλαμάτας όπου η κυκλοφορία διακόπηκε για 24 ώρες.
Ακολούθησαν πολλαπλοί μετασεισμοί, οι οποίοι έφτασαν μέχρι και τα 5,6 ρίχτερ. Οι τραυματίες δε χωρούσαν στο νοσοκομείο, γι΄αυτό και τοποθετήθηκαν κρεβάτια στο προαύλιο. Δημιουργήθηκαν 30 καταυλισμοί, οι οποίοι φιλοξένησαν όλους τους κατοίκους που φοβούνταν να γυρίσουν στα σπίτια τους.
Όσοι είχαν συγγενείς στην Αθήνα ή σε άλλες πόλεις εγκατέλειψαν αρχικά την Καλαμάτα και με ό,τι είχαν περισώσει έμειναν για αρκετό καιρό μακριά από την πόλη.
Μαρτυρίες
«Ήταν 8.25 το βράδυ, όταν η ήσυχη πόλη της Καλαμάτας μετατράπηκε μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, σε κόλαση. Το βουητό και η ισχυρή και παρατεταμένη σεισμική δόνηση που το συνόδευε, σκόρπισαν τον πανικό στους κατοίκους της.
»Έντρομοι, πετάχτηκαν στους δρόμους, ενώ η βλάβη στο δίκτυο της ΔΕΗ βύθισε την πόλη στο σκοτάδι και τα κτίρια άρχισαν να καταρρέουν σαν τραπουλόχαρτα.Παράλληλα, ένα τεράστιο σύννεφο σκόνης σηκώθηκε, δημιουργώντας αποπνικτική ατμόσφαιρα.
»Λίγα λεπτά αργότερα, στους δρόμους της πόλης προκλήθηκε κυκλοφοριακό κομφούζιο, αφού χιλιάδες κάτοικοι προσπάθησαν να απομακρυνθούν από την περιοχή προς την ύπαιθρο με τα αυτοκίνητά τους.
»Όσοι έμειναν, κατέφυγαν στα πάρκα, τις πλατείες και τους ανοικτούς χώρους, όπου και διανυκτέρευσαν.
Απεγκλωβισμοί
»Οι προσπάθειες διάσωσης επικεντρώθηκαν από την πρώτη στιγμή σε δύο κτίρια της πόλης: στην πολυκατοικία της οδού Αριστείδου, που είχε καταρρεύσει και εγκλωβίσει αρκετούς ενοίκους της, καθώς και σε διώροφο παλιό κτίριο της οδού Κολοκοτρώνη 8, όπου είχαν εγκλωβιστεί στα συντρίμμια οι δύο αδελφές Δήμητρα, 16 χρονών και Βούλα Μασουρίδου, 13 χρονών, οι οποίες μετά από πολύωρες σώθηκαν.
(…)
»Μόλις έγινε γνωστή η κατάρρευση της πολυκατοικίας, πυροσβεστικά οχήματα, ασθενοφόρα, γερανοί, εκσκαφείς και ισχυρές δυνάμεις της Αστυνομίας, του Στρατού και της Πυροσβεστικής έφτασαν στην περιοχή.
(…)
»Σχετικά εύκολος ήταν ο απεγκλωβισμός τεσσάρων ατόμων, αμέσως μετά την κατάρρευση, ενώ μέχρι χτες το απόγευμα, τα σωστικά συνεργεία είχαν καταφέρει να απελευθερώσουν μέσα από τους σωρούς των ερειπίων ακόμα επτά ενοίκους. (…)
»Δεν ήταν όμως το ίδιο εύκολη η επιχείρηση διάσωσης των ενοίκων των άλλων ορόφων. Η προσπάθεια των σωστικών συνεργείων στράφηκε κατ’ αρχήν στον εντοπισμό των εγκλωβισμένων. Στο μεταξύ, έξω από την πολυκατοικία είχαν μαζευτεί συγγενείς, φίλοι, γείτονες, αλλά και περίεργοι, οι οποίοι όμως συχνά αντί να βοηθούν εμπόδιζαν τη διάσωση.
Μαρτυρία από την πολυκατοικία της Αριστοδήμου
»Κλαίγοντας ο Γιώργος Μπάκας αφηγείται τις δραματικές στιγμές που πέρασε αυτός και η οικογένειά του.
“Ακούστηκε μια δυνατή βοή. Σαν να έπεσε ατομική βόμβα στην πόλη. Η πολυκατοικία μας κατέρρευσε σαν να ήταν χάρτινη. Από τον τέταρτο όροφο βρεθήκαμε στο ισόγειο. Δεν πρόλαβα να πατήσω το πόδι μου στο κατώφλι του διαμερίσματος της πολυκατοικίας που έμενα στην οδό Αριστοδήμου 27 και μας χτύπησε η συμφορά.
“H πολυκατοικία διπλώθηκε στα δύο. Πάνω μας έπεσαν τα μπάζα από την ταράτσα. Άκουγα τα παιδιά μου να ουρλιάζουν από το φόβο τους και δεν μπορούσα να τα βοηθήσω. Τα πόδια μου είχαν πλακωθεί από τις πέτρες.
“Έκανα προσπάθειες να μετακινήσω τα μπάζα αλλά δεν τα κατάφερα. Τρεις ώρες μείναμε στο σκοτάδι καταπλακωμένοι από τις πέτρες και τα χώματα. Τρεις ώρες, που για μας ήταν αιώνας.
“Kάθε λεπτό που περνούσε, η αγωνία μου μεγάλωνε. Δεν φοβόμουνα για τον εαυτό μου αλλά για τα παιδιά μου. Ο αέρας λιγόστευε. Δεν μπορούσαμε να ανασάνουμε. Αν αργούσαν λίγη ώρα οι στρατιώτες θα πεθαίναμε από ασφυξία. Τέτοιος δυνατός σεισμός δεν είχε ξαναχτυπήσει την Καλαμάτα. Ήταν κάτι τρομερό».
Η επόμενη μέρα
Οι κάτοικοι της Καλαμάτας ξενύχτησαν εκείνο το βράδυ, αλλά τα χειρότερα έφθασαν το επόμενο πρωί όταν αντίκρισαν το μέγεθος της καταστροφής.
Όταν ο καπνός από τις πτώσεις κτιρίων κατακάθισε στην πόλη ακούγονταν μόνο κλάματα και φωνές. Η τότε νεοσύστατη ΕΜΑΚφθάνει στην πόλη και τα συνεργεία αρχίζουν αμέσως να ψάχνουν για επιζώντες. Στις έρευνες συνδράμουν ομάδες διάσωσης από Γαλλία και Γερμανία.
Η Ελλάδα παρακολουθούσε από την τηλεόραση τις προσπάθειες των διασωστών που είχαν επικεντρωθεί στην περιοχή Νησάκι, στην οδό Αριστείδου 28. Εκεί στα συντρίμμια μιας νεοσύστατης πολυκατοικίας είχαν εγκλωβιστεί οι περισσότεροι ένοικοί της. Από τις πλέον συγκινητικές στιγμές που έδωσαν δύναμη και θάρρος στους διασώστες και στους κατοίκους ήταν η στιγμή που από το σημείο απεγκλωβίζεται ένα βρέφος μόλις δέκα ημερών.
Εντοπίστηκε από ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά των σωστικών συνεργείων. Τα σωστικά συνεργεία έψαχναν πόρτα-πόρτα για επιζώντες. Έξω από πολλά κτίρια που είχαν καταρρεύσει ακούγονταν φωνές και κλάματα. Τα συνεργεία της ΕΜΑΚ κατέβαλαν υπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσουν όσους είχαν εγκλωβιστεί στα συντρίμμια.
Η Καλαμάτα έμοιαζε τότε με βομβαρδισμένη πόλη. Οι σεισμοπαθείς έμειναν για περισσότερο από έναν χρόνο σε λυόμενα και σκηνές, ενώ για κακή τους τύχη τον χειμώνα του 1986-1987 χιόνισε αρκετά -πράγμα σπάνιο για την περιοχή- με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να πρέπει να αντιμετωπίσουν το τσουχτερό κρύο στις σκηνές.
Η ανασυγκρότηση
Για τα επόμενα τουλάχιστον 5 χρόνια έγινε μια τεράστια προσπάθεια να ανασυγκροτηθεί η πόλη και να γίνει λειτουργική για τους κατοίκους της, αν και αρκετοί προσωρινά την εγκατέλειψαν.
Το βράδυ της 13ης Σεπτεμβρίου του 1986 αποτέλεσε σταθμό για τη σύγχρονη ιστορία της Καλαμάτας, αλλά και παράδειγμα προς μίμηση αφού χάρη στην εμπνευσμένη δημοτική αρχή που είχε και το πείσμα των κατοίκων της η πόλη αναγεννήθηκε από τις στάχτες της…
Τελετή για την 37η επέτειο των σεισμών
Τελετή με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 37 ετών από τους καταστροφικούς σεισμούς του 1986 διοργανώνει ο Δήμος Καλαμάτας.
Την Τετάρτη 13 Σεπτεμβρίου 2023 και ώρα 12 το μεσημέρι, στο μνημείο των θυμάτων των σεισμών, που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Νέδοντος και Κροντήρη, θα τελεσθεί τρισάγιο για την ανάπαυση των ψυχών των θυμάτων των σεισμών, ο Δήμαρχος θα εναποθέσει ένα μπουκέτο λουλούδια στη μνήμη τους και θα τηρηθεί ενός λεπτού σιγή.
